รายงานการพิจารณาศึกษา เรื่อง การพัฒนาสหกรณ์ภาคการเกษตรให้มีความเข้มแข็ง

สหกรณ์ภาคการเกษตรเป็นสถาบันเกษตรกรที่เกิดจากการรวมกลุ่มเกษตรกรที่ประกอบ อาชีพหลักทางการเกษตรกรรม เพื่อดำเนินกิจกรรมร่วมกันที่จะแก้ไขปัญหาและพัฒนาการประกอบ อาชีพ รวมถึงส่งเสริมผลประโยชน์ทางเศรษฐกิจและสังคมของบรรดาสมาชิก ตามวัตถุประสงค์ และขอบเขตแห่งการดำเนินการของสหกรณ์อันเป็นไปตามหลักการสหกรณ์ โดยจดทะเบียน เป็นนิติบุคคลตามพระราชบัญญัติสหกรณ์ พ.ศ. 2542 ซึ่งสหกรณ์ภาคการเกษตรประกอบด้วย สหกรณ์ 3 ประเภท ได้แก่ สหกรณ์การเกษตร สหกรณ์ประมง และสหกรณ์นิคม ปัจจุบัน ประเทศไทยมีสหกรณ์ภาคการเกษตร รวมจำนวน 4,437 สหกรณ์ มีสมาชิกรวมทั้งสิ้น จำนวน 6,395,937 คน คิดเป็นร้อยละ 68.27 ของจำนวนเกษตรกรทั้งประเทศ (ข้อมูล ณ วันที่ 31 ธันวาคม 2563) และจากวัตถุประสงค์และขอบเขตแห่งการดำเนินการ สหกรณ์ภาคการเกษตรสามารถดำเนินกิจกรรมได้ตั้งแต่การส่งเสริมการผลิต การรวบรวมผลผลิต เพื่อจัดจำหน่าย การแปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าจนถึงการจำหน่ายผลผลิตและผลิตภัณฑ์ของสหกรณ์ และเกษตรกรสมาชิก ดังนั้น หากสหกรณ์ภาคการเกษตรได้รับการพัฒนาให้มีความเข้มแข็ง จนสามารถทำบทบาทหรือดำเนินกิจกรรมให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์หลักของสหกรณ์ ได้อย่างครบถ้วนและมีประสิทธิภาพ ก็จะสามารถอำนวยประโยชน์ให้แก่เกษตรกรสมาชิก ในการประกอบอาชีพการเกษตรและชุมชนได้อย่างแท้จริง และจะเป็นกลไกสำคัญประการหนึ่ง ในการพัฒนาระบบเศรษฐกิจฐานรากของประเทศต่อไปได้ จากเหตุผลข้างต้น ประกอบ กับ แผนแม่บทภายใต้ ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ประเด็นการเกษตร แผนย่อยการพัฒนาระบบนิเวศการเกษตร ได้กำหนดเป้าหมายที่ 2 ไว้ว่า “สถาบันเกษตรกร (สหกรณ์ วิสาหกิจชุมชนและกลุ่มเป้าหมาย) ที่ขึ้นทะเบียนกับกระทรวงเกษตร และสหกรณ์มีความเข้มแข็งในระดับมาตรฐานเพิ่มขึ้น” และได้กำหนดตัวชี้วัดเพื่อใช้ ในการประเมินความสำเร็จของเป้าหมายดังกล่าวไว้คือ “สถาบันเกษตรกร (สหกรณ์ วิสาหกิจ ชุมชนและกลุ่มเกษตรกร) ที่ขึ้นทะเบียนกับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์มีความเข้มแข็ง ในระดับมาตรฐาน (เฉลี่ยร้อยละ)” โดยกำหนดค่าเป้าหมายของสถาบันเกษตรกรที่เป็นสหกรณ์ ไว้ว่า ปี 2561 – 2565 สหกรณ์มีความเข้มแข็งในระดับ 1 และ 2 อย่างน้อยร้อยละ 90 และปี 2566 - 2580 สหกรณ์มีความเข้มแข็งระดับ 1 และ 2 อย่างน้อยร้อยละ 95 รวมทั้งแผนการปฏิรูปประเทศด้านเศรษฐกิจ (ฉบับปรับปรุง) กิจกรรมปฏิรูปที่ 1 การสร้าง เกษตรมูลค่าสูง (High Value Added) ได้กำหนดประเด็นขับเคลื่อนประเด็นหนึ่ง คือ “พัฒนาสหกรณ์การเกษตรให้มีความเข้มแข็งและส่งเสริมให้เกิดผู้ให้บริการด้านการจัดการ เกษตรสมัยใหม่ (Service Provider) อย่างครบวงจร เพื่อให้มีบทบาทในการช่วยเหลือเกษตรกร ในการทำการเกษตรอย่างมีประสิทธิภาพ

โดย คณะกรรมาธิการการเกษตรและสหกรณ์ วุฒิสภา